دکتر نوشین محمد حسینی گفت: داروهای غیرمجاز در قالب مکمل‌ها به ورزشکاران عرضه می‌شود و گاهی اوقات هم ورزشکاران با اطلاعاتی که از هم به دست می‌آورند، به مصرف داروهایی روی می‌آورند که اگرچه می‌تواند در کوتاه‌مدت اثر خوبی بر جای بگذارد، در درازمدت عوارض بازگشت‌ناپذیری دارد.
به‌منظور آشنایی با مکمل‌ها و خطرات مصرف بی‌رویه آنها با دکتر سیدمسعود کیمیاگر متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر سیدضیاءالدین مظهری مدیر گروه تغذیه واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.
دکتر کیمیاگر در تعریف مکمل گفت: مکمل به‌معنای تکمیل‌کننده مواد مورد نیاز بدن یا موادی است که بدن نسبت به آنها کمبود احساس می‌کند. بنابراین هر فردی مجاز به استفاده از مکمل نیست. اول باید با آزمایش‌ها و دلایل بالینی مشخص شود که فرد به مکمل نیاز دارد یا خیر، در مرحله بعد نیز باید اثبات شود که این فرد نمی‌تواند از طریق مواد غذایی این کمبود را جبران کند. درصورت اثبات این مسئله برای وی مصرف مکمل تجویز می‌شود. به‌طور عموم باید فرض را بر این بگذاریم که هیچ فردی مکمل نیاز ندارد مگر اینکه خلافش ثابت شود.
دکتر کیمیاگر مصرف مکمل‌ها را مختص سنین خاصی دانست و گفت: در مورد بعضی از سنین به‌ویژه خانم‌ها و آقایان بالای 60سال با توجه به اینکه دریافت ویتامین‌های مورد نیاز بدنشان به‌دلیل افزایش سن و کاهش میزان مصرف غذا ممکن است کم شده باشد و نیازهای بدن آنها را بر طرف نکند، درصورت تشخیص پزشک می‌توانند مکمل دریافت کنند، البته در مورد این افراد هم باید با انجام آزمایش‌ها تشخیص داد که مصرف مکمل، عوارضی برای بدن آنها ندارد. بنابراین معمولا برای افراد دارای سنین 55یا بالای 60سال مصرف یک کپسول مولتی ویتامین در روز تجویز می‌شود.
او درباره استفاده از مکمل‌ها در ورزشکاران نیز گفت: ساخت و عرضه مکمل‌ها برای ورزشکاران متأسفانه تبدیل به یک تجارت سودده بزرگ شده است. این مسئله امروزه خطرات بسیار زیادی را متوجه جوان‌های ما کرده است. اگر از متخصصان کلیه درباره شیوع امراض کلیوی در میان جوانان بپرسید به شما خواهند گفت که چه تعداد از جوان‌ها به‌علت مصرف بی‌رویه پروتئین دچار مشکلات بسیار شدید کلیوی شده‌اند که بعضا امکان دارد قابل برگشت هم نباشد.
این عارضه به‌ویژه در میان ورزشکاران بدنساز بیشتر به چشم می‌خورد؛ چون خیلی از آنها مانند نقل و نبات پروتئین مصرف می‌کنند. ما هم می‌پذیریم که بدن فرد بدنساز تا حدی به پروتئین نیاز دارد اما مقدار مورد نیاز پروتئین روزانه برای ورزشکاران 10 تا 15گرم است نه بیشتر. در دوره‌های بدنسازی فشرده گاهی کراتین روزانه به میزان 5 یا حداکثر 10گرم به‌مدت 3هفته تجویز می‌شود، سپس مصرف کراتین قطع می‌شود و دوباره به‌مدت 3هفته تجویز می‌شود. این یکی از پروتکل‌های مصرف مکمل برای ورزشکاران است، مصرف مکمل شامل پروتکل‌های مختلف دوره بارگیری و دوره استراحت است.
اما مصرف مکمل از سوی بدنسازها حتما باید تحت‌نظارت پزشک انجام گیرد. به‌عنوان مثال، پروتکلی که بنده اجرا می‌کنم بر این مبناست که 3هفته به میزان 5 تا 10گرم کراتین برای بدنسازان تجویز می‌کنم بعد از آن مصرف کراتین را به‌مدت 3هفته قطع می‌کنم و بعد دوباره به‌مدت 3 هفته تجویز می‌کنم. تجویز مکمل کراتین معمولا بیش از 4یا 5دوره ضرورتی ندارد.
مصرف مکمل طی این دوره برای آن است که فرد به میزان عضله مورد نیاز خود برسد. مصرف مکمل ویتامین E نیز که در مولتی مینرال‌ها یافت نمی‌شود، نیاز به مجوز پزشک دارد، اکثرا 2 بار در هفته داده می‌شود اما گاهی برای مصرف در دفعات بیشتر نیز تجویز می‌کنند. امگا3 نیز به‌عنوان یک مکمل استفاده می‌شود که البته مصرف آن درصورتی که از روغن‌های دارای امگا 3مانند روغن کانولا یا روغن سویا استفاده شود، واقعا ضرورتی ندارد. بنابراین اگر کسی 2 یا 3 بار در هفته روغن کانولا استفاده کند احتیاج به مکمل نخواهد داشت.
دکتر مظهری نیز درباره پدیده مصرف مکمل‌ها در میان ورزشکاران گفت: مکمل‌هایی که توسط افراد غیرمتخصص توصیه شده باشند امکان دارد در کوتاه‌مدت در عضلات فرد و فیزیک بدنی وی تغییراتی ایجاد کند اما متأسفانه به‌علت استفاده نابجا از برخی مکمل‌ها تعداد قابل‌توجهی از ورزشکاران جوان دچار آسیب‌های جسمانی جدی شده‌اند؛ حتی بر اثر عدم‌تحمل مکمل‌های داده شده جان خود را از دست داده‌اند یا به کلیه و کبد آنها آسیب فراوان رسیده است. در این رابطه صحبت‌های زیادی شده و خیلی تلاش شده تا ورزشکاران ترغیب شوند در زمینه استفاده از مکمل‌های دارویی و غذایی از افرادی که در این زمینه تخصص دارند و اثرات آنها را در بلندمدت مورد توجه قرار می‌دهند، نظرخواهی کنند، اما متأسفانه خیلی از ورزشکاران توجه چندانی به این توصیه‌ها ندارند.
